FNO en MIND willen de kansen vergroten voor psychisch kwetsbare jongeren van 16-35 jaar. Met het nieuwe programma 'GeestKracht', dat 18 februari van start is gegaan, bundelen FNO en MIND hun krachten gericht op preventie, participatie en meer kansengelijkheid voor deze grote groep jongvolwassenen. In Nederland had in 2018 naar schatting bijna een kwart van de jongvolwassenen een psychische aandoening (Trimbos Instituut, 2019). Een deel van deze jongeren kan niet op hun eigen manier meedoen in de maatschappij. Het nieuwe programma GeestKracht heeft de komende vijf jaar een maatschappelijke missie met als uitgangspunt dat 'Elke jongvolwassene zichzelf kan zijn en ook met psychische kwetsbaarheden krachtig kan (blijven) meedoen in de maatschappij.

Lees verder

Dinsdag 21 januari bezocht Koning Willem Alexander samen met Paul Blokhuis, staatssecretaris van het Ministerie van VWS, het Zelfregiecentrum (ZRC) in Weert. Dit centrum, dat aangesloten is bij MIND, biedt mensen met een psychische kwetsbaarheid opvang in de regio. Het ZRC is de basis van de zogeheten innovatieve Flexibele Maatschappelijke Opvang, die in Weert samen met partners uit de omgeving wordt vormgegeven. In het zelfregiecentrum is het meldpunt voor deze opvang en tegelijkertijd is er ruimte voor een kop koffie, een luisterend oor en allerlei activiteiten voor iedereen die daar behoefte aan heeft.

lees verder

Drie jaar geleden kwam Stefan Wendel met het initiatief voor een MIND Blue Monday Run: hij organiseerde een hardloopwedstrijd tijdens Blue Monday om aandacht te vragen voor depressie. Spontaan haakten anderen aan door een eigen run te organiseren en drie jaar later is de MIND Blue Monday Run uitgegroeid tot een groot evenement.

Lees verder

De serie Eetstoornissen: Maskers Af van Jessica Villerius is de winnaar van de derde editie van de MIND Antonie Kamerling Award. Het Nederlands publiek vond dat deze serie in 2019 het meest heeft bijgedragen aan openheid over psychische problemen. Documentairemaker Jessica Villerius en de 4 jonge vrouwen uit de serie kregen de award uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Mariënhof in Amersfoort. Het beeldje werd overhandigd door de winnaar van vorig jaar, presentator Jan Kooijman en hoofdrolspeelster Anne uit de TV-serie #jesuisdepri. Er zijn bijna 5.000 stemmen uitgebracht op de genomineerden.

Lees verder

Vrijdag 15 november jl. maakte minister Grapperhaus bekend voorbereidingen te treffen om het stroomstootwapen (de taser) als extra geweldsmiddel voor de politie in te voeren. Ook heeft de minister besloten dat deze taser door de politie binnen een ggz-instelling ingezet mag worden. MIND is tegen elke vorm van geweld tegen mensen met een psychische aandoening en roept de minister op de inzet van de taser in de ggz te verbieden.

lees verder

MIND zet zich samen met de RINO Groep in om ervaringsdeskundigheid in het onderwijs aan zorgprofessionals te stimuleren. Enerzijds door docenten van de RINO Groep via trainingen de meerwaarde van ervaringsdeskundige docenten te laten zien en ervaren. Anderzijds door uit te wisselen welke thema's belangrijk zijn om vanuit het cliënten- en naastenperspectief in het onderwijs te verwerken en hoe de achterban van MIND daar een rol in kan spelen.

Lees verder

Tijdens de jaarlijkse GGZ Herstelspecial op dinsdag 29 oktober ontvingen 16 initiatieven, die volledig afhankelijk zijn van subsidies, een financieel steuntje in de rug. De GGZ Herstelspecial is een initiatief van Coöperatie VGZ en MIND en wordt gefinancierd door 32 GGZ-aanbieders. Zij dragen van elke ingekochte DBC één euro af. De GGZ Herstelspecial is bedoeld voor initiatieven die zich richten op herstel van GGZ-cliënten en volledig afhankelijk zijn van subsidies (niet gefinancierd vanuit de zorgverzekeringswet). De initiatieven bieden een kwetsbare groep (ex-) cliënten met ernstig psychische problemen structuur, zingeving en een plek in de maatschappij. Hiermee wordt hun herstel bevorderd en terugval voorkomen.

lees verder

Wie te maken krijgt met psychische problemen, zelf of bijvoorbeeld als ouder, kind of vriend(in), kan soms het gevoel krijgen dat hij of zij er alleen voor staat. Het kan dan fijn zijn om te praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Via de MIND Connect app kunnen mensen in contact komen met gelijkgestemden. Er kan gezocht worden op basis van bijvoorbeeld ervaring, leeftijd of interesse naar iemand waar men contact mee wil en vervolgens kan er mailcontact worden gelegd.

Naar de app

Op 3 oktober bracht Hare Majesteit Koningin Máxima een bezoek aan MIND in Amersfoort. Zij sprak met een groot aantal ervaringsdeskundigen over psychische problemen, het herstel en het stigma waar mensen mee te maken krijgen. De Koningin toonde veel belangstelling voor en betrokkenheid bij alle verhalen en stelde belangrijke vragen aan de aanwezigen. Jongeren namen een speciale plek in het programma in, omdat MIND wil voorkómen dat mensen (ernstige) psychische problemen ontwikkelen.

Lees verder

Op 1 januari 2020 is de Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) van kracht. Deze vervangt de huidige Wet Bopz. De bedoeling van de nieuwe wet is om de rechtspositie van burgers te verbeteren als er sprake is van een gevaar voor jezelf of voor de omgeving vanwege psychische problemen. De betrokkene zelf en zijn naasten krijgen meer mogelijkheden om mee te denken over de wijze waarop het gevaar afgewend kan worden. Het streven is om het gebruik van dwang, bijvoorbeeld in de vorm van gedwongen opnames, terug te dringen. Om de achterban goed te informeren over deze wet heeft MIND samen met de Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon (PVP) en de Landelijke Stichting Familievertrouwenspersoon (LSFVP) een drietal informatie- en discussiebijeenkomsten georganiseerd over de Wet Verplichte ggz onder de titel "Verplicht, maar niet onmondig!"

lees verder

Meer dan duizend kilometer wandelen in 64 dagen om aandacht te vragen voor psychische problemen en pesten. Dat is wat ervaringsdeskundigen Tim Saalbrink (37) en Anouk Pool (23) vanaf 9 september 2019 hebben gedaan onder de noemer Wandelen tussen 2 Werelden. Tijdens hun wandeling deden ze iedere provinciehoofdstad aan en planden ze bijzondere ontmoetingen, zoals op 9 oktober met burgemeester Pauline Krikke in Den Haag. Op World Suicide Prevention Day op 10 september stonden ze stil bij alle mensen die door zelfdoding niet meer onder ons zijn. Met hun actie steunden ze de organisaties MIND en Stichting Omgaan met Pesten.

lees verder

Deze week heeft MIND in Amersfoort een samenwerkingsovereenkomst getekend met ORCHA. ORCHA is een toonaangevende specialist op het gebied van de beoordeling van health apps. Het doel is via een 'GGZ Appwegwijzer' overzicht aan te brengen in het Nederlandse 'oerwoud' van apps en andere e-healthtoepassingen die de geestelijke gezondheid bevorderen. Hiermee worden mensen beter geïnformeerd over de kwaliteit en functionaliteit van deze apps en kunnen zij uit het hele aanbod gemakkelijker een keuze maken. De GGZ Appwegwijzer wordt ontwikkeld door MIND in coproductie met GGZ Nederland en hun leden.

Lees verder

Uit onderzoek van Hogeschool Windesheim bleek in 2018 al dat 62% procent van de studenten vaak tot erg vaak prestatiedruk ervaart in het dagelijks leven. Daarnaast komen er steeds meer signalen van studenten uit hoger onderwijs die stress ervaren door studie, het leenstelsel, social media en prestatiedruk. MIND Young* en TIME OUT* vinden dat er NU wat moet gebeuren. Niet meer wachten op nog meer onderzoeken, cijfers en gedebatteer, maar actie. We willen een krachtig signaal afgeven en slaan de handen ineen: we willen meer aandacht, openheid en prestatiedruk en stress bij studenten bespreekbaar maken.

lees verder

Eind juni ging de kogel door de kerk: ggz-cliënten krijgen vanaf 2021 toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Dat is een groot succes, want hiermee krijgen mensen met zware psychische problematiek eindelijk het recht op levenslange en levensbrede zorg. MIND en Ypsilon hebben zich hier jarenlang sterk voor gemaakt. Toch zijn er naast alle vreugde ook nog zorgen over de uitvoering. Cliëntenraden beschermd wonen stuurden hierover een brief naar minister De Jonge en staatssecretaris Blokhuis.

lees verder

Mensen die vanwege de zomervakantie tijdelijk niet terecht kunnen bij hun eigen hulpverlener kunnen in aanmerking komen voor overbruggingsgesprekken bij MIND Korrelatie. Soms zijn hulpverleners tot vijf weken weg en hebben ze geen vervanger. Dan kunnen wij die tijd met hun cliënten overbruggen door hen bijvoorbeeld te helpen de week door te komen. Tijdens overbruggingsgesprekken, ook wel overbruggingshulp genoemd, helpt een professionele hulpverlener van MIND Korrelatie - een psycholoog of maatschappelijk werker - mensen om het wachten te vergemakkelijken. Niet door therapie te bieden, maar om simpele tips te geven om de wachttijd te overbruggen, tips die bij de hulpvrager passen.

Lees verder

In de derde editie van Last Man Standing stonden 300(!) mensen op een paal in het water bij Strand Horst om aandacht te vragen voor psychische problemen bij jongeren en openheid over psychische problemen te bevorderen. Sommigen stil, anderen uitgelaten of zelfs dansend, maar allemaal heel vastberaden om zo lang mogelijk te blijven staan - of dat nou een kwartier was of 6 uur. Ze kregen steun van Jasper Demollin, die terwijl hij zelf op een paal stond in gesprek ging met de andere deelnemers, plaatjes aankondigde en zelfs een bingo verzorgde. Maar vooral werden ze gesteund door elkaar en door het publiek. Iedereen die van de paal af ging werd op gepaste wijze onthaald. Aan het einde van de dag was er ruim € 85.000,- opgehaald voor voorlichting, hulp en advies voor jongeren.

lees verder

Op 20 juni ontving de Kastanjehof van GGZ Centraal in Amersfoort de Familieminded Ster 2. Eerder ontvingen zij al Ster 1. De uitreiking was tijdens een middag voor familiecoaches op de locatie. Kastanjehof heeft hiermee weer een goede stap gezet in het implementeren van familie en naastenbeleid op de werkvloer. Familieminded Ster 2 geeft aan dat een afdeling of team actief bezig is om familie en naasten te ondersteunen en waar mogelijk met hen samen te werken. De Ster wordt voor een periode van drie jaar toegekend.

Meer weten over de Familieminded sterren?
Kijk op https://mindplatform.nl/project/familieminded

Op 8 mei hebben gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een bijzondere stap gezet. In een in het AD gepubliceerde brief aan alle burgers hebben zij aangegeven dat zij meer geld van het Rijk nodig hebben voor jeugdhulp en ondersteuning aan psychisch kwetsbare mensen. Zo niet, dan kunnen zij niet (meer) de zorg bieden die nodig is en overwegen zij om de taken voor jeugdhulp en geestelijke gezondheidszorg terug te geven aan het Rijk. MIND begrijpt de zorgen van gemeenten. Toen zij per 2015 de verantwoordelijkheid kregen voor de gehele jeugdhulp (inclusief jeugd-ggz) ging dat gepaard met een enorme bezuiniging. Inmiddels is er alweer ruim 4 jaar voorbij en voeren fundamentele problemen als het beschikbare budget nog steeds de boventoon. Tegelijkertijd is het aanbod verschraald, worden de wachtlijsten langer en stokt de toegang. MIND heeft de afgelopen jaren veelvuldig in de media, aan verantwoordelijke partijen in de jeugdhulp en Tweede Kamer gewezen op de gevolgen: lange wachtlijsten voor jongeren met psychische aandoeningen.

Lees verder

De Vereniging voor Ervaringsdeskundigen en het Centrum voor Ervaringsdeskundigheid (User Research Centrum) hebben een inventarisatie gedaan naar inzet van ervaringsdeskundigen bij de aanpak van wachttijden. De inventarisatie levert nog geen harde feiten op over het effect op de wachttijden, maar geeft wel een overzicht van tien veelbelovende praktijken. Het is een opstap naar een uitgebreider onderzoek naar inzet van inzet van ervaringsdeskundigen in de ggz. Een voorbeeld is de samenwerking tussen Stichting JIJ en PsyQ. Cliënten met een eetstoornis worden bij PsyQ iets korter behandeld, maar kunnen na de behandeling wel een jaar lang gebruik maken van het ervaringsdeskundige aanbod van Stichting JIJ. Als iemand onverhoopt toch een terugval krijgt, kan hij of zij weer direct terecht bij de behandelaar van PsyQ.

lees verder

Veel jongeren vinden het moeilijk om te praten over hun psychische klachten, terwijl meer dan 4 op de 10 jongeren ermee te maken hebben. Erover praten en op tijd hulp zoeken is juist zo belangrijk om te voorkomen dat klachten erger worden. MIND en 3FM willen iedereen aanmoedigen om te praten over hun problemen en hebben daarom voor de derde keer samen de campagne #openup georganiseerd van 6 - 12 april 2019. In het kader hiervan deed 3Vraagt onderzoek onder jongeren en vroeg ze naar hun ervaringen met psychische problemen. Dit leverde belangrijke resultaten op. Zo zei 42 van de ruim 2100 deelnemers aan het onderzoek zich te schamen voor psychische klachten en hier dus niet over durfden te praten. 55% vond het zelfs een taboe. En maar liefst 72% van de ondervraagde jongeren gaf aan een te hoge prestatiedruk te ervaren.

Lees verder

"Ik geloof dat het sociaal en economisch gezien voor de hele maatschappij beter is dat iedereen werkt". Dit zegt Roos Hoelen in de trainingsvideo 'Maak je sterk voor werk'. MIND heeft samen met Iederin en Patiëntenfederatie Nederland drie video's gemaakt voor belangenbehartigers die zich inzetten voor betere arbeidskansen voor mensen met een beperking. Naast Roos Hoelen komen nog drie andere belangenbehartigers aan het woord: Arie de Graaf, Andries Lever en Erik Fruytier. Zij vertellen enthousiast over hun werk, wat ze daarin tegenkomen, waarom ze het zo belangrijk vinden en hoe ze het aanpakken.

Lees verder

De organisatie Defence for Children heeft de Tweede Kamerleden een onderzoek aangeboden naar de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen in zorginstellingen voor de jeugd. Duizenden kinderen en jongeren in Nederland groeien niet thuis op, maar verblijven (voor korte of langere tijd) in een instelling. Zij vormen een zeer kwetsbare doelgroep. MIND onderschrijft de conclusies en aanbevelingen uit het rapport. We vinden het gebruik van isoleerruimtes onacceptabel, zeker als het gaat om kinderen en jongeren. Daarom pleiten we, net als minister De Jonge, voor een verbod op de isoleercel voor kinderen. Op dit moment ontbreekt het echter aan goede regelgeving voor de Inspectie (het IGJ) om het verbod op de isoleercel te handhaven. We roepen het ministerie van VWS op om dit mogelijk te maken.

Lees verder

Van 2016 tot en met 2018 organiseerden MIND, Patiëntenfederatie Nederland en Ieder(in) acht Spotlightbijeenkomsten rond actuele thema's in de zorg. Elke bijeenkomst had dezelfde opzet. Eerst een korte inleiding op het thema en daarna steeds enkele presentaties van goed werkende instrumenten van, voor en door patiënten/cliënten en naasten die veel breder kunnen worden toegepast. Zo maakten vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties kennis met tal van nieuwe apps en programma's voor de ondersteuning van hun eigen achterban. Alle gepresenteerde instrumenten zijn nu gebundeld in een overzichtelijk e-magazine: 'In de Spotlight'.

Lees het e-magazine hier

Ook ggz-cliënten kunnen aanspraak gaan maken op de Wet Langdurige Zorg (Wlz). MIND heeft hier met andere cliënt- en familieorganisaties jarenlang voor geknokt. Het is zoals Bert Stavenuiter van MIND Ypsilon verwoordde 'de kroon op heel lang werken'. Medio februari maakte staatssecretaris Blokhuis bekend dat de regering heeft ingestemd met het nieuwe wetsvoorstel. De Wet Langdurige Zorg is bedoeld voor mensen die permanent toezicht of 24 uur zorg in de nabijheid nodig hebben. Het gaat om zeer kwetsbare mensen die verzekerd moeten zijn van langdurige, vaak levenslange zorg in een beschermende omgeving. Tot nu toe zijn mensen met zware, langdurige psychische problematiek uitgesloten van de Wlz en vooral afhankelijk van kortdurende zorg- en ondersteuningstrajecten vanuit de zorgverzekeringswet of de gemeente. Juist die kortdurende trajecten waarin snel 'resultaat' geboekt moet worden, werken averechts bij cliënten die vooral gebaat zijn bij rust en continuïteit. Met een toegangsbewijs voor de Wlz weet je dat je verzekerd bent van de zorg die je nodig hebt: vandaag, morgen, maar ook over een of drie jaar.

Lees verder

Onafhankelijke cliëntondersteuning helpt mensen gratis en laagdrempelig bij het vinden en regelen van (levensbrede) zorg en ondersteuning. Iedereen die er behoefte aan heeft, heeft hier op grond van de Wmo en de Wlz recht op. Maar hoe richt je als gemeente en als zorgkantoor deze ondersteuning in? Elk mens is immers anders en heeft andere behoeften. Daarom is het heel belangrijk om in de leefwereld van de cliënt te duiken. Hiervoor hebben we twaalf mensen in beeld gebracht die gebruik maken van onafhankelijke cliëntondersteuning, en daarbij enkele informatieve filmpjes en een gesprekshulp.

Lees verder

Op 21 januari 2019 was het weer Blue Monday, de zogenaamde meest sombere dag van het jaar. Maar voor mensen met een depressie stopt die somberheid niet na één dag. Daarom vraagt MIND op deze dag extra aandacht voor de ziekte depressie. Ook dit jaar waren er maar liefst 21 runs in Nederland. Er liepen zo'n 200 deelnemers mee in o.a. Blauwestad, Amersfoort, Rotterdam, Malden, Beek, Hoofddorp en nog 5 andere gemeenten. In IJsselstein was er een heuse yogasessie in het kader van deze actie. Vorig jaar startte initiatiefnemer Stefan Wendel met de eerste run in Blauwestad (bij Groningen) en dat groeide uit tot een landelijke actie. Ook dit jaar deed Stefan weer mee: "Ruim 4 jaar geleden ben ik mijn vader verloren aan de ziekte depressie. Ik loop nog altijd voor hem, omdat ik meer aandacht en openheid voor dit onderwerp wil. Dat er meer over gesproken wordt, want het is toch een ziekte die een beetje weggestopt wordt, onzichtbaar is, en zelfs dodelijk kan zijn".

Lees verder

De publicatie 'Onderweg naar Zelfregie en Herstel' is speciaal ontwikkeld voor alle patiënten- en cliëntenorganisaties in de zorg. Het overzicht bevat 23 instrumenten die patiënten en cliënten helpen bij het nemen van de eigen regie in hun zorgproces. Het dient als denkraam of spiegel voor cliënten-/patiëntenorganisaties en cliënt-/patiëntvertegenwoordigers. Zij kunnen hiermee kijken welke ondersteuning voor de mensen die zij vertegenwoordigen al beschikbaar is en ook wat er mogelijk ontbreekt. De voorbeelden dienen ter inspiratie en als mogelijkheid om een beroep te doen op aanwezige expertise bij anderen. Cliëntenorganisaties voor verschillende aandoeningen kunnen zo veel van elkaar leren.

Download hier de publicatie 'Onderweg naar zelfregie en herstel'

In 2017 maakten veel meer jongeren tot 20 jaar een eind aan hun leven dan in de jaren daarvoor. Dit schokkende gegeven is aanleiding geweest om extra onderzoek te doen: wie waren deze jongeren en wat bracht hen ertoe om suïcide te plegen? In december 2018 zijn meer cijfers beschikbaar gekomen over jongeren en suïcide. In 2019 moet meer kwalitatieve informatie boven water komen die ook handvatten biedt voor suïcidepreventie bij jongeren.

Het onderzoek naar jongeren en suïcide wordt uitgevoerd door 113 Zelfmoordpreventie in samenwerking met veel andere partijen waaronder MIND. In de tussenrapportage van afgelopen december staan vooral veel cijfers: over spreiding van het aantal suïcides per regio, over de verdeling naar leeftijd en jongens-meisjes, over hun woonsituatie, over onderwijs en werk, en over zorggebruik. De cijfers roepen soms meer vragen op dan dat ze antwoorden geven. Zo zijn de cijfers over zorggebruik onvolledig door verschuivingen in het zorgstelsel en de manier van registreren.

Lees verder

MIND en het programma 'Zorg Verandert' deden onderzoek naar kwaliteit van leven in een instelling. Wat vinden mensen belangrijk die langdurig in een instelling wonen? En hoe oefenen ze invloed uit op het kwaliteitsbeleid van de organisatie? De mogelijkheden die bewoners- en familieraden hebben om de kwaliteit te verbeteren, blijven nog te vaak onbenut. Een rechtstreekse dialoog met alle betrokkenen leidt meteen tot praktische en passende oplossingen.

MIND inventariseerde onder bewoners en naasten hoe het thema kwaliteit van leven in de instelling aan de orde komt en organiseerde dialogen met bewoners, naasten en medewerkers van instellingen. De 606 deelnemers kwamen uit 128 instellingen voor langdurige zorg in de ggz, verslavingszorg of beschermd wonen en uit 67 woonvormen voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking of niet aangeboren hersenletsel.

Lees verder

Op donderdag 20 december heeft de Algemene Ledenvergadering van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid Wilma van der Scheer (44) tot nieuwe voorzitter benoemd. Zij volgt Piet Verbraak op, die de afgelopen 3 jaar voorzitter van MIND was. Wilma van der Scheer, directeur van het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur, neemt per 1 januari de voorzittershamer officieel over. Na een uitgebreide selectieprocedure is zij degene die het beste paste binnen het profiel dat de ALV, raad van toezicht en directie van MIND voor ogen hadden. Als directeur en toezichthouder binnen de gezondheidszorg en als naastbetrokkene heeft zij veel ervaring en affiniteit met de ggz.

Lees verder

De winnares van de eerste MIND Poëziewedstrijd is Marijke Groot met het gedicht 'Openheid'. Haar gedicht werd gekozen door een jury en het publiek, uit maar liefst 167 gedichten. Op 30 november kreeg ze de MIND Poëzie Award uitgereikt tijdens het Open MIND Diner in De Mariënhof in Amersfoort en droegen ook de andere twee genomineerden - Linda Pelt met het gedicht 'Langs de lijn' en Monique Damen met het gedicht 'Branding' hun gedichten voor aan een heel enthousiast publiek. Uit de verhalen tijdens het Open MIND Diner bleek nog maar eens hoe belangrijk het is om open te kunnen zijn over psychische klachten. Alle 167 gedichten helpen de drempel voor anderen om over hun problemen te praten weer wat te verlagen.

Marijke kreeg naast de MIND Poëzie Award ook de eerste MIND Poëziebundel uitgereikt: hierin zijn de 75 beste gedichten uit de poëziewedstrijd opgenomen.

Lees verder

De TV-serie #jesuisdepri van KRO-NCRV is de winnaar van de tweede editie van de MIND Antonie Kamerling Award. Het Nederlands publiek vond dat deze serie het afgelopen jaar het meest heeft bijgedragen aan openheid over psychische problemen. De 5 jongeren uit de serie, fotografe Rosemary Dekker, de makers en presentator Jan Kooijman kregen de award tijdens een Open MIND Diner in De Mariënhof in Amersfoort overhandigd door de winnaar van vorig jaar, psychiater Menno Oosterhoff. Meer dan 5.500 mensen hebben hun stem uitgebracht. Met de MIND Antonie Kamerling Award vraagt MIND aandacht voor het (levens!)belang om jezelf te durven en kunnen uiten bij psychische problemen. De drie genomineerden zijn gekozen door een team van 7 adviseurs. De uiteindelijke winnaar werd bepaald door het Nederlands publiek. #jesuisdepri kreeg 39% van de stemmen, de TV-serie True Selfie 33% en de documentaire Alicia 28%.

Lees verder

MIND Landelijk Platform heeft in november subsidie toegezegd aan zeven projecten die een bijdrage leveren aan het versterken van regionale cliënten- en familieorganisaties. Het gaat om organisaties die zich richten op mensen met een psychische kwetsbaarheid (voor & door cliënten, familieleden en/of naasten). Het doel van de subsidie is dat zij hiermee regionaal hun stem beter kunnen laten horen. Regio's waar nog weinig cliënten-, familie- en/of naasten initiatieven zijn, hebben we daarbij voorrang gegeven, net als projecten die de regionale samenwerking versterken en daarbij gebruik maken van de bouwstenen voor participatie en herstel.

Lees verder

Niet wachten op het moment dat het heil van boven komt, maar zelf aan de slag met empowerende initiatieven. Nederland kent op dit moment ruim 80 organisaties, gerund door ervaringsdeskundigen, gericht op emancipatie: "Ook jij bent van betekenis; ook jij mag er zijn!" Veelal is de werkwijze dermate innovatief, dat de organisatie niet naadloos past binnen de bestaande financieringskaders. Het is om deze reden dat zorgverzekeraar MIND en VGZ jaarlijks de Herstelspecial uitreiken. De winnaars van 2018 zijn: Werkproject LAP, Out of the Box, Durf te schrijven (Kompassie Den Haag), Tournesol (GGNet Warnsveld), Fameus Respijthuis (Tilburg), Nex2Next (Den Bosch), Hersteltalent Zeeland, Recoverycollege Helmond, Ambassadeursproject Volwaardig Burgerschap Utrecht, Mindful Ezelrijden Leiden en Educatieproject Straatconsulaat Den Haag.

Lees verder

MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid lanceerde op 8 oktober 2019 samen met Zorgverzekeraars Nederland (ZN), het ministerie van VWS en de ggz-sector de nieuwe keuze-ondersteunende website www.kiezenindeggz.nl. De lancering van deze nieuwe keuzewebsite vond plaats bij Stichting Kernkracht in Gouda. Met Kiezenindeggz.nl kunnen patiënten en verwijzers (zoals bijvoorbeeld huisartsen) gemakkelijk op zoek naar een psychiater of psycholoog in de buurt. De website geeft informatie over de wachttijd per ggz-aanbieder, per type aandoening (bijvoorbeeld autisme, depressie) en de vergoeding voor een behandeling.

Lees verder

Op 16 oktober lanceerde staatssecretaris Paul Blokhuis het nieuwe platform MIND Verslaving. Dit platform is een initiatief van MIND, Stichting het Zwarte Gat en Stichting Naast.

Op verslaving rust in Nederland een groot taboe. Veel mensen schamen zich en zoeken te laat hulp. Hierdoor nemen hun psychische en maatschappelijke problemen toe. Ook is de kans op terugval na een behandeling groot: tot 70% van de mensen valt binnen drie maanden terug in de verslaving. De initiatiefnemers willen met het platform mensen voorzien van informatie en onderlinge steun, zodat er een beter perspectief ontstaat op behandeling en een duurzaam herstel.

Meer informatie op de website mindverslaving.nl

Op 6 oktober vond voor de tweede keer de MIND Familie-/Naastendag plaats in Amersfoort. Dit keer was het thema 'Welke rol speel jij?' Ook dit jaar waren weer 250 zoons, dochters, vaders, moeders, broers, zussen en partners van mensen met een psychische aandoening naar het Corderius College gekomen om ervaringen met elkaar te delen en informatie te vergaren. Dat kon onder andere op de speciaal voor de gelegenheid ingerichte markt, waar veel lidorganisaties van MIND vertegenwoordigd waren. Voor het plenaire programma in de ochtend waren diverse sprekers uitgenodigd. Dagvoorzitter Ben Roelands heette namens MIND alle aanwezigen in het paviljoen welkom, waarna ervaringsdeskundige Nanette Waterhout een indrukwekkend verhaal vertelde over haar broer die al lange tijd met psychische problemen kampt. De voorbeelden die Nanette uit de zorg aanhaalde en vooral de knelpunten die zij als familie had ervaren, konden op veel herkenning rekenen in de zaal. Aansluitend werd de website 'Naasten in Kracht' gelanceerd door Marloes Martens van ResCon. Het gezelschap Toetstheater sloot de ochtend af met een paar zeer herkenbare sketches, waarin de rol van familie en naasten en de wijze waarop zij in de zorg vaak nog worden bejegend op komische, maar zeer herkenbare wijze neergezet.

Lees verder

Fotoimpressie MIND Familie-/Naastendag

Een aantal partijen, waaronder MIND, hebben de handen ineen geslagen om gezamenlijk kennis te ontsluiten over het onderwerp 'mensen met verward gedrag'. Hiermee moet de aanpak van verward gedrag een flinke boost krijgen in de praktijk, nu het Schakelteam 'Personen met verward gedrag' haar activiteiten heeft beëindigd. Het doel van het kennisnetwerk is om praktijkprofessionals uit verschillende domeinen, ervaringsdeskundigen en hun naasten te ondersteunen bij het vinden en toepassen van een kennis gedreven aanpak in hun dagelijkse werkzaamheden.

Lees verder

Op 4 september verscheen het manifest 'Oog voor elkaar', een warm pleidooi voor meer aandacht voor mensen die afwijkend of verward gedrag vertonen. Zie naar elkaar om en heb zorg voor elkaar, dat is de boodschap van het manifest. MIND kan deze boodschap alleen maar onderschrijven. Erbij mogen horen en menselijke aandacht is voor iedereen belangrijk, maar zeker op momenten dat je in de war bent of in een crisis verkeert.

Mensen met psychische problemen krijgen regelmatig te maken met onbegrip en zelfs uitsluiting. De tolerantie voor mensen die 'anders zijn' lijkt eerder af te nemen dan toe te nemen. In zo'n tijd is een manifest als 'Oog voor elkaar' extra welkom. Het is ook goed dat het schakelteam personen met verward gedrag dit initiatief heeft genomen.

Lees hier het manifest

Preventie is de sleutel, daar zijn MIND en Diversion (de initiatiefnemers van de MIND Young Academy) van overtuigd. Het aantal jongeren met psychische problemen groeit nog steeds, er zit vaak een taboe op en er is binnen het onderwijs te weinig aandacht voor. Om psychische gezondheid bespreekbaar te maken en klachten in een vroegtijdig stadium te signaleren en te voorkomen, ontwikkelden MIND en Diversion het onderwijsprogramma MIND Young Academy, dat inzet op preventie en het bespreekbaarheid van psychische klachten.

Meer informatie op de website van MIND Young

Kinderen, jongeren en ouders die vanwege een complexe zorgvraag vastlopen in de jeugdhulp kunnen sinds kort een beroep doen op regionale expertteams. Deze teams, met rechtstreekse aanspreekpunten, moeten ervoor gaan zorgen dat de benodigde hulp op korte termijn geregeld wordt. Het plan voor deze expertteams sluit aan bij het jarenlange pleidooi van MIND voor een zogenaamde 'doorzettingsmacht', waarmee snel in actie gekomen kan worden als kinderen en jongeren geen passende zorg krijgen. De VNG publiceerde op haar website uitgebreide informatie over deze expertteams, evenals de specifieke contactgegevens per regio:

• Uitgebreide informatie over (boven)regionale expertteams
• Contactgegevens per regio

MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid heeft in aanvulling op het eerder gepubliceerde rapport 'De waarde van zelfregie- en herstelinitiatieven' (door het Instituut voor Publieke Waarden) een inspirerend boekje gemaakt, met als titel 'Couleur locale'. Het boekje toont 15 zelfregie- en herstelinitiatieven, verspreid over heel Nederland, die samen de waaier van mogelijkheden laten zien. Deze intitiatieven ontstaan wanneer mensen vanuit zelfregie samen vorm gaan geven aan herstel. Beide publicaties laten elk vanuit hun eigen unieke invalshoek de waarde van zelfregie- en herstelinitiatieven zien en dragen bij aan het realiseren van een duurzame financiering. En natuurlijk hopen we met dit boekje nog meer mensen te stimuleren om dergelijke mooie initiatieven te omarmen of te starten.

De publicatie is hier te downloaden.

Familie en naasten zijn belangrijke samenwerkingspartners én een bron van informatie binnen de psychische gezondheidszorg. Steeds meer zorgaanbieders zien dit in. Het is dan ook niet meer de vraag óf er met familie wordt samengewerkt, maar hoe en in welke mate. En daar heeft de afdeling Kastanjehof van GGZ Centraal een uitstekend antwoord op gevonden. Zij kreeg op 12 juli als eerste het keurmerk 'Familieminded' uitgereikt door de mensen om wie het gaat: familie en naasten, verenigd binnen MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid.

Lees verder

Met ingang van 2021 zullen cliënten van de ggz (pas) toegang krijgen tot de Wet Langdurende Zorg (Wlz). Wat MIND betreft had toegang tot de Wlz al veel eerder geregeld moeten zijn. Het is een kwestie van gelijke behandeling. Mensen met een zware lichamelijke of verstandelijke beperking kunnen allang aanspraak maken op 24-uurs zorg in nabijheid. Dat moet ook gelden voor mensen met een blijvende en zware psychische beperking.

Nu de wetswijziging nog tweeënhalf jaar op zich laat wachten, maakt MIND zich vooral zorgen om de groep cliënten die tot 2021 tussen wal en schip vallen. MIND wil dat zij in de tussentijd verzekerd zijn van de juiste zorg en dat ze niet heen en weer gepingpongd worden in het systeem, omdat ze nergens in het juiste hokje passen. Deze wens heeft MIND in een brief aan de Tweede Kamer vastgelegd. Lees hier de brief

Zaterdag 23 juni 2018 stonden voor de tweede keer 150 helden op een paal bij het Schellinkhouter strand om aandacht te vragen voor psychische problemen bij jongeren. En om geld op te halen voor de MIND Young Academy: een scholenproject dat psychische klachten bespreekbaar maakt in de klas. De teller stond aan het einde van de dag op € 50.123,- Een geweldig bedrag! Toch riep hoogleraar psychiatrie UMCG Robert Schoevers op het opgehaalde bedrag in de nasleep te verdubbelen. En daar gaat psychiater Menno Oosterhoff zich sterk voor maken met de campagne 'Last Man Standing krijgt een staartje'. Lees hier Menno's blog.

'Iedereen doet mee!' Onder dat motto ondertekenden in het voorjaar van 2018 de vijfentwintig zgn. 'koplopergemeenten' een manifest voor het invoeren van het VN-verdrag Handicap. Dit verdrag is een belangrijke erkenning van de gelijkwaardigheid, zelfstandigheid en waardigheid van mensen met een fysieke en/of psychische beperking of chronische aandoening. Veel landen, waaronder Nederland, hebben het verdrag ondertekend en geratificeerd in 2016. Het uiteindelijke doel van het VN-verdrag is een inclusieve samenleving, waarin iedereen kan meedoen. Dit vraagt om een integrale aanpak en inzet van alle partijen en partners. Een van de partners is de Alliantie VN-Verdrag, een samenwerkingsverband waar MIND deel van uitmaakt. Het betrekken van ervaringsdeskundigen is een belangrijk onderdeel binnen de samenwerking.

Er komt meer aandacht, samenwerking en geld om mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te helpen. Werk kan een enorm positief effect hebben op de psychische gezondheid. Op 24 mei zetten GGZ Nederland, UWV, gemeenten, professionals en cliëntorganisaties, waaronder MIND, hun handtekening onder afspraken die eraan moeten bijdragen dat mensen met een psychische kwetsbaarheid vaker aan werk komen en het werk ook houden. In lijn hiermee kondigen het kabinet en UWV aan hiervoor extra geld uit te trekken.

Lees meer

In de Week van de Psychiatrie (eind maart) ging de eerste MIND Poëziewedstrijd van start. Het thema was #openup: durf open te zijn over psychische klachten en aandoeningen. Mensen werden via de (social) media van MIND opgeroepen hun persoonlijke ervaringen met psychische klachten (of die van een partner, familielid of vriend) op poëtische wijze te verwoorden en in te sturen. Dat kon tot en met 20 mei. In totaal kwamen er maar liefst 167 gedichten binnen, waarover de jury zich in de zomer heeft gebogen. Op de Top 8 kon vervolgens worden gestemd, de beste 75 gedichten kregen een plek in de MIND Gedichtenbundel 2018. De winnaar van de wedstrijd wordt bekend gemaakt tijdens het Open MIND Diner op 29 november.

Lees meer over de poëziewedstrijd

De huisarts is vaak een eerste zorgverlener waar je naartoe gaat als je psychische klachten ervaart. Voor patiënten en hun familie en naasten is passende hulp en ondersteuning van de huisarts dan ook van groot belang. Maar waar vind je vervolgens aanvullende informatie als patiënt of als naaste? Met deze vragen in gedachten hebben we op onze website een speciale themasite 'Naar de huisarts' gemaakt: wijzijnmind.nl/thema/naar-de-huisarts. De informatie op deze site is handig voor patiënten en hun naasten, maar óók voor huisartsen en POH GGz. De pagina biedt veel aanknopingspunten en praktische tips om patiënten snel in contact te brengen met zelfmanagementtools en cliënten- en familieorganisaties voor bijvoorbeeld lotgenoten-contact en ondersteuning.

Lees verder

Maandag 16 april is het Actieprogramma Zorg voor de Jeugd gelanceerd. Het programma is tot stand gekomen in overleg met de veldpartijen, waaronder MIND en omvat een inhoudelijke reactie op de eerste evaluatie van de Jeugdwet. Specifieke en meer aandacht voor kinderen, jongeren en ouders die problematiek ervaren is belangrijk. MIND hecht er veel waarde aan dat die aandacht er ook echt komt. Het is van groot belang dat deze grote groep kinderen, jongeren en ouders niet verdwijnt op de grote hoop en er aandacht en ruimte is voor hun vragen, problematiek en noodzakelijke hulp en begeleiding. MIND verwacht dat de gemeenten inmiddels een doorzettingsmacht hebben geïmplementeerd, die ervoor zorgt dat kinderen en jongeren met complexe problematiek die nu van het kastje naar de muur worden gestuurd, ook daadwerkelijk worden toe geleid naar passende zorg.

Staatssecretaris Blokhuis heeft nieuwe stappen aangekondigd in de strijd tegen lange wachttijden. Verzekeraars riskeren een boete als zij te weinig doen om wachttijden terug te dringen. En zorgaanbieders kunnen onder verscherpt toezicht van de Inspectie gesteld worden als hun wachttijden te lang zijn. MIND steunt de staatssecretaris in deze harde aanpak. Lang moeten wachten op noodzakelijke zorg is funest en kan een ontwrichtende uitwerking hebben op het leven van mensen. De vele meldingen die MIND hierover binnenkrijgt getuigen daarvan.

Lees verder

Donderdag 15 maart 2018 vond in Nieuwegein het groots opgezette congres 'Samen werken aan sociale inclusie' plaats. Ruim 800 bezoekers waren naar het NBC congrescentrum gekomen om kennis te delen, te netwerken en samen een boost te geven aan het bevorderen van sociale inclusie. De organisatie werd gedaan door een groot aantal organisaties uit de zorg en het sociale domein, waaronder MIND Regie in de Regio. MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid verzorgde tevens een bouwsessie over burgerkracht en workshops over zelfregie- en herstelinitiatieven, financiering en het regelen daarvan, samenwerking in de regio en bejegening in de spreekkamer op weg naar werk. Een film over zelfregie- en herstelinitiatieven van filmcollectief Out of the box ging op het congres in première. 'Wat doe je om een inclusieve wijk te realiseren, met voldoende draagvlak voor kwetsbare burgers?' Dat was de hamvraag. Er kwamen vele creatieve oplossingen naar voren.

Lees het uitgebreide e-zine hier

Een korte terugblik met vijf prominenten, die tijdens het congres optraden als expeditieleiders, vind je hier.

Meer informatie over dit congres: website Nieuwe wegen GGZ en opvang

Uit onderzoek dat in 2017 uitgevoerd werd door studenten Toegepaste Psychologie van de Leidse Hogeschool in samenwerking met de FeM-poli blijkt dat veel vrouwen onvoldoende kennis hebben over de overgang. Reden voor MIND Korrelatie om zich als partner aan te sluiten bij de Week van de Overgang, die plaatsvond van 9 tot en met 15 april 2018. MIND Korrelatie wordt regelmatig gebeld door vrouwen met vragen over de overgang. Uit onderzoek blijkt dat bijna eenderde van de vrouwen in de overgang last krijgt van stemmingsklachten (angst- en paniekaanvallen, spanningsklachten, kort lontje, depressie). Een klein aantal, zo'n 3-5%, krijgt zoveel klachten, dat het hun leven ontwricht. Meer dan 12% van de vrouwen in de overgangsleeftijd gebruikt antidepressiva.

Lees verder

Met ingang van februari hebben MIND Landelijk Platform en MIND Korrelatie niet alleen een nieuw logo in MIND-stijl, maar ook een nieuwe website die aansluit bij de andere MIND-sites. Op de site www.mindplatform.nl staat informatie en nieuws over belangenbehartiging, actuele beleidsthema's, activiteiten voor en door zelfregie-initiatieven, (samenwerkings)projecten met andere organisaties in de zorg (landelijk & regionaal) en onderzoeksrapportages. Op de nieuwe site van MIND Korrelatie www.mindkorrelatie.nl staat hulpverlening centraal. Bezoekers van de MIND-sites vinden nu gemakkelijker en sneller wat ze zoeken; alle aangesloten sites zijn nauw met elkaar zijn verbonden.

Problemen komen vaak niet alleen. Ze lopen soms snel in elkaar over of stapelen zich op. Korrelatie heeft samen met Rechtwijzer een online vragenhulp ontwikkeld om mensen vroegtijdig te helpen met informatie, advies en verwijzing naar de juiste plek. Doel is om zogenoemde 'multiproblematiek' zoveel mogelijk te beperken. Hiermee komt een belangrijke verbinding tot stand tussen organisaties in het sociale én juridische domein. Op 16 januari 2018 vond de start van de samenwerking plaats in Amersfoort.

Lees meer

De toegang tot zorg en ondersteuning via de gemeente verloopt voor veel mensen moeizaam. En als mensen ondersteuning krijgen, is die lang niet altijd passend. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek dat MIND, Patiëntenfederatie Nederland en Ieder(in) deden in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. Het aanvragen van zorg en ondersteuning is vaak een moeizaam proces. 42% van de aanvragers is ontevreden over de deskundigheid bij de gemeente. En 40% is ontevreden over de bejegening. Ruim een derde van de mensen zegt dat aan hen niet is gevraagd welke hulp ze nodig hebben. Ook in de jeugdzorg komen belangrijke knelpunten naar voren: in 25% van de gevallen ís er niet eens sprake van zorg.

Lees meer en download het onderzoeksrapport

In januari presenteerden we de MIND-atlas: een kaart waarop heel veel cliënten- en familieorganisaties vanuit het hele land te vinden zijn. MIND hoopt hiermee een bijdrage te kunnen leveren in het vinden en betrekken van allerlei organisaties die voor cliënten en hun naasten van belang zijn.

Open hier de MIND-atlas

15 januari staat sinds 2005 bekend als 'Blue Monday', zogenaamd de meest deprimerende dag van het jaar. Een mooi moment om aandacht te vragen voor mensen met een depressie; voor hen stopt de somberheid niet na één dag. MIND organiseerde op deze dag 20 runs in heel Nederland. Ondanks het barre weer lieten de deelnemers zich niet uit het veld slaan door de kou, wind en regen. De MIND Blue Monday Runs werden allemaal georganiseerd door running therapeuten, mensen die zelf of via hun omgeving ervaring hebben met depressie en medewerkers en cliënten van ggz instellingen.

Bertine Engelsman organiseerde de run in Wezep, met zo'n 60 enthousiaste deelnemers: "Een depressie sluit je letterlijk op in jezelf, je wereld wordt kleiner. Als je een depressie van dichtbij meemaakt, is het zoeken naar wat werkt. En bewegen werkt!" Bertine haalde met haar run maar liefst € 1.648,- op. In totaal werd er maar liefst 13.000 euro opgehaald; dit geld wordt besteed aan het uitbreiden en doorontwikkelen van de supportgroepen van de Depressievereniging.

Uit de gegevens van de Raad van de Rechtspraak is gebleken dat de dwang in de ggz nog steeds niet is afgenomen, integendeel. Een slechte toegang en het tekort aan vrijwillige zorg (lange wachtlijsten, weinig bemoeizorg en time-out voorzieningen) dragen bij aan het feit dat mensen eerder in crisis raken en uiteindelijk gedwongen in zorg komen; er vonden maar liefst 400 extra acute opnames plaats in 2016. Een zeer zorgwekkende ontwikkeling. MIND pleit ervoor dat jaarlijks openbaar wordt gemaakt hoeveel dwangmaatregelen er worden toegepast en waar.

Lees hier de brief van MIND aan de Vaste Kamercommissie van de Tweede Kamer

Op woensdag 22 november vond in de voormalige Prodentfabriek in Amersfoort het Open MIND Festival plaats, de tweede MIND publieksdag. Maar liefst 500 geïnteresseerden kwamen naar deze dag, die geheel in het teken stond van psychische gezondheid en een open mind. Veel belangstelling was er voor de presentaties van Bram Bakker ('Weg met de etiketjes'), Heleen van Royen (documentaire over haar moeder 'Het doet zo zeer'), Hidde de Vries (over de 7 Day Recharge), cabaretière Vera van Zelm en de tipi-tentsessies, waarin ervaringsdeskundigen in gesprek gingen over hun psychische klachten en herstel. Naast de presentaties en workshops was er van alles te doen en te zien, zoals de MIND bios, infomarkt, gallery, live pupil experiment, photobooth en 'ontwerp je eigen MIND-tas'. Een zeer geslaagde dag, zo maken wij op uit de vele positieve reacties.

Bekijk hier de registratie van RTL Live en een interview met MIND-medewerker Iris Nijkamp

's Avonds vond op dezelfde locatie het Open MIND Diner plaats, waar zo'n 100 gasten aanschoven voor een heerlijk diner, maar vooral voor de uitreiking van de Antonie Kamerling Award. Deze publieksprijs stelt MIND beschikbaar aan de maker(s) van een publicatie (boek of documentaire) die heeft bijgedragen aan het verbeteren van openheid rondom psychische aandoeningen. Psychiater Menno Oosterhoff sleepte de prijs in de wacht; hij kreeg van de drie genomineerden de meeste stemmen voor zijn boek 'Vals alarm' over leven met een dwangstoornis.

Meer informatie

MIND vindt het onacceptabel als mensen veel te lang moeten wachten op een behandeling door een psychotherapeut, psychiater of psycholoog. Daarom startten we in oktober samen met Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en GGZ Nederland de wachtkamercampagne 'Weg van de wachtlijst', om ervoor te zorgen dat mensen weten wat zij (of hun naasten) moeten doen als ze op een wachtlijst komen te staan. Speciaal voor deze actie werd een campagnewebsite ingericht waar o.a. materialen voor de wachtkamer besteld konden worden: www.wegvandewachtlijst.nl.

lees meer

Op dinsdag 10 oktober werd het nieuwe regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie gepresenteerd. We zetten de onderdelen die relevant zijn voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en de achterban van MIND op een rijtje.

Een eerste indruk laat zien dat er geen ingrijpende hervormingen zijn. Ook hebben we voorzichtig een aantal verbeteringen geconstateerd, zoals bijvoorbeeld de regionale doorzettingsmacht en de toegang tot de Wlz. Maar hoe (en of) een en ander uiteindelijk in de praktijk wordt uitgewerkt, zal moeten blijken als de portefeuilles binnen het kabinet zijn verdeeld en de nieuwe bewindslieden met de onderwerpen aan de slag gaan.

Download hier het overzicht voor de ggz en het gehele regeerakkoord

Op zaterdag 30 september vond in Amersfoort de eerste MIND Familiedag plaats. Maar liefst 250 mensen kwamen naar het Corderius College om kennis te delen en met elkaar van gedachten wisselen over hoe het is om ouder, kind of partner te zijn van iemand met een psychische aandoening. De MIND Familiedag werd georganiseerd door organisaties verbonden aan MIND Landelijk Platform, zoals de Kamer Familieraden, Ypsilon en Labyrint-in Perspectief.

Na welkom en opening door MIND-directeur Marjan ter Avest presenteerde Thea van Bodegraven een indrukwekkend familie-ervaringsverhaal. Van Bodegraven is coach voor naasten van mensen met angst en dwang en is zelf ervaringsdeskundig met een partner en zoon die beide een obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) hebben. Zij mocht na haar presentatie het eerste exemplaar van het boek 'Focus op familie' in ontvangst nemen, persoonlijk overhandigd door de auteur zelf, psychiater Wiepke Cahn. Aansluitend presenteerde Roxanne Vernimmen, bestuursvoorzitter van Altrecht, de generieke module 'Samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problematiek', die eind vorig jaar door het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz is opgeleverd. In de middag was er gelegenheid om workshops bij te wonen over specifieke thema's, aandoeningen of om kennis en ervaringen uit te wisselen. Gezien de vele positieve reacties op deze eerste MIND Familiedag, zal er in 2018 zeker een vervolg op komen.

Op 28 september 2017, tijdens de 'Week van de prestatiedruk' organiseerden MIND en To my loved ones het event 'Stress to Impress'. Hoe ga je als jongvolwassene om met stress en prestatiedruk? Dat was de vraag die deze avond centraal stond. Ruim 500 studenten kwamen hiervoor naar de speciale colleges en activiteiten die we voor hen hadden georganiseerd in de VU in Amsterdam. Filosoof Bas Haring, hoogleraar Erik Scherder en olympisch schaatser Stefan Groothuis gaven vanuit hun eigen invalshoek, werk en passie hun inspirerende visie op stress en prestatiedruk bij jongeren. Tijdens het event ging ook de documentaire Stress to Impress in première, gemaakt door het creatieve collectief 'To my loved ones' over de druk bij studenten om te presteren en te voldoen aan het perfecte plaatje.

In 2016 heeft MIND in samenwerking met Patiëntenfederatie Nederland en PGOsupport een ggz-referentenpanel opgezet. Dit panel bestaat uit cliënten en naasten die ervaring hebben met de aandoeningen of thema's die aan bod komen in ggz-onderzoek. Zij zijn geworven binnen de leden en achterban van MIND en vervolgens getraind in het beoordelen van onderzoeks- en projectvoorstellen. In totaal bestaat het referentenpanel uit circa 45 betrokken en deskundige referenten. Zij worden ingezet bij twee programma's van ZonMw: het Onderzoeksprogramma GGz en het Actieprogramma Lokale initiatieven voor mensen met verward gedrag. Zij hebben binnen die programma's tot nu toe 350 onderzoeks- en projectvoorstellen beoordeeld. Daarnaast heeft een groot deel van het panel heeft meegedacht met de MIND Kennisagenda. Lees hier het interview van Ben Roelands, hoofd projecten bij MIND Fonds Psychische Gezondheid.

Op 7 september werden in Arnhem de jaarlijkse VGZ 'Hersteleuroprijzen' uitgereikt. Vier prachtige initiatieven die bijdragen aan een spoedig herstel van mensen met psychische problemen (maar niet gefinancierd worden vanuit de Zorgverzekeringswet) kwamen na een spannende ronde pitches als winnaar uit de bus: zij ontvingen elk 25.000 euro. Juryvoorzitter Wilma Boevink (onderzoeker bij Trimbos Instituut en ervaringsdeskundige) benadrukte de kwaliteit van alle nominaties. Directeur Marjan ter Avest zat in de jury namens MIND.

Samen met zorgverzekeraar VGZ organiseert MIND jaarlijks deze prijs, die is genoemd naar de (één) euro die ggz-instellingen per DBC (diagnose-behandelcombinatie) afstaan voor initiatieven die bijdragen aan herstel van mensen met psychische problemen. Dit jaar zijn de volgende initiatieven in de prijzen gevallen: Will Hawkins Foundation, Stadskamer Doetinchem, Stichting Straat Consulaat met het project 'Achterban werkt' en Stichting Zelfregiecentra Nederland met het Herstelhotel Weert. Ook genomineerd (maar niet in de prijzen gevallen) waren: Kompassie, Stichting informele zorg Twente, Markieza met het project Out of the box en de Stichting Zelfregiecentrum Leiden. In 2018 worden de winnaars een voor een bezocht om te kijken hoe ze op hun geheel eigen wijze herstel in de ggz verder invulling geven.

Samen met enkele regionale cliënten- en familieorganisaties organiseerde MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid in de zomer twee werkbezoeken van Tweede Kamerleden aan regionale organisaties. Mensen uit de dagelijkse praktijk, ervaringsdeskundigen en naasten gaven de Kamerleden een inkijkje in hun dagelijks leven en hun werkpraktijk. Zo ging op 24 augustus Corinne Ellemeet van GroenLinks op werkbezoek naar Steunpunt GGz Utrecht. Het bezoek vond plaats bij Islamitisch Cultureel Centrum Leidsche Rijn. Centraal in de gesprekken stond ambulantisering in de praktijk en de rol van ervaringsdeskundigen, zelfregiecentra en herstelacademies.

Op 4 september waren Lisa Westerveld van Groen Links en Zohair El Yassini van de VVD te gast bij Kernkracht in Gouda. Thema was 'Jeugdhulp in de praktijk' over het belang van goede zorg, lokale tegenkracht en zelfregie. Het gezelschap ging ook op werkbezoek bij de opvang voor dakloze jongeren van het Leger des Heils.

De Kamerleden gaven aan erg onder de indruk te zijn en blij met de enorme hoeveelheid informatie die zij kregen uit de praktijk. Bekijk hier de foto's van de werkbezoeken

De stem van patiënten, naasten en ervaringsdeskundigen in de ggz wordt eindelijk gehoord: er is op deze zonnige zomerdag een bestuurlijk akkoord gesloten, waarmee concrete stappen zijn gezet in het terugdringen van de wachtlijsten. MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid zet zich al jaren in om de wachtlijstproblematiek in de ggz hoog op de bestuurlijke agenda's te krijgen. Dat de minister hier nu opvolging aan heeft gegeven, is zeer goed nieuws. Lees verder

De discussie over ROM (Routine Outcome Monitoring, een methodiek waarbij regelmatig metingen gedaan worden van de toestand van de cliënten met het oog op evaluatie en eventueel bijsturing van de behandeling) heeft in de eerste helft van 2017 de gemoederen flink beziggehouden. Voor- en tegenstanders lieten van zich horen, vaak uit naam van de patiënt/cliënt. Maar wat vindt die er eigenlijk zelf van? Om die vraag te kunnen beantwoorden organiseerde MIND op 20 april 2017 een achterbanbijeenkomst met inbreng van een aantal deskundige voor- en tegenstanders. Op basis hiervan is een visiedocument opgesteld.

Op 3 juli bereikten vertegenwoordigers van alle partijen in de ggz een akkoord over de doorontwikkeling van ROM. Voor een effectieve inzet van ROM is besloten om een eigen kwaliteitsinstituut van en voor de ggz op te richten. Meer informatie over het akkoord

Het projectteam van MIND Regie in de Regio lanceerde vlak voor de zomervakantie het pamflet 'Op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen 2018'. In dit pamflet zijn speerpunten vanuit cliënten- en familieperspectief verzameld rondom een aantal actuele thema's en knelpunten. Het pamflet is gemaakt om regionale cliënten- en familieorganisaties te helpen in hun contacten met lokale politieke partijen en belangrijke kwesties in de lokale politiek aan te kaarten.

Op 24 juni stonden 110 mensen op een paal in het Markermeer om aandacht te vragen voor de wachtlijsten, gesteund door heel veel mensen op de kant en in het land. Te veel mensen die dringend psychische hulp nodig hebben, komen op een wachtlijst terecht. Dat betekent dat zij vaak maanden en soms zelfs jaren moeten wachten op een passende behandeling. MIND organiseerde deze actie, die heel hard nodig bleek. Schrijnende verhalen en ervaringen kwamen voorafgaand aan en tijdens de actie naar voren. Diverse media besteedden er uitgebreid aandacht aan. Lees verder

De Taskforce GGz heeft per 1 juli conform planning de werkzaamheden beëindigd. Het project is afgelopen, maar het verbinden van cliënt- en familieorganisaties en gemeenten is nog lang niet voltooid. Als afsluiting van het project vond eind juni een 'reisconferentie' plaats in Amersfoort. Ruim 130 deelnemers, allen vertegenwoordigers van cliënten- en famlieorganisaties in de ggz en gemeenten, konden hier hun 'reiskoffer' vullen met kennis en ervaringen. Het doel hiervan was blijvend met elkaar de verbinding aan te gaan en samen op te trekken als het gaat over regionaal ggz-beleid. Dat geldt ook voor het lokale jeugdbeleid; eind mei organiseerde MIND het symposium 'Selfruggie. Mam, heb ik dat?' over de invloed van kinderen en jongeren met een psychische kwetsbaarheid en hun ouders op gemeentelijk jeugdbeleid. Meer informatie

Enkele malen per jaar organiseert MIND i.s.m. Patiëntenfederatie Nederland en Ieder(in) Spotlightbijeenkomsten. Per bijeenkomst staat één thema centraal, waarbij innovatieve instrumenten voor zowel professionals als patiënten in de zorg worden gepresenteerd. Op 15 juni stond de Spotlightbijeenkomst in het teken van 'Samen beslissen in de praktijk'. Alleen als de zorgverleners en zorgvragers zich beide inzetten hiervoor, kan 'Samen beslissen' een succes worden. In de praktijk komt hier helaas - zo is gebleken - nog weinig van terecht. Er was dan ook veel animo voor deze bijeenkomst uit de achterbannen van de drie organiserende patiënten- en cliëntenkoepels. Lees hier het verslag van 15 juni

Een crisiskaart kan bijdragen aan meer eigen regie op het moment dat mensen in een crisis raken. Het Schakelteam Personen met Verward Gedrag, Stichting Crisiskaart Nederland en MIND zijn de opdrachtgevers voor de landelijke uitrol van de crisiskaart. Deze uitrol is voor MIND een belangrijke stap: iedereen die dat wil kan nu een crisiskaart maken in zijn eigen regio.

Via Facebook, Twitter en Instagram is met de prikkelende campagne #geefjemeningwaarde aandacht gevraagd voor het ggz-panel van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid. Iedereen die als (ex) ggz-cliënt of als familielid/naaste ervaring heeft met de psychische gezondheidszorg, kan lid worden van het panel en wordt dan enkele keren per jaar uitgenodigd om over specifieke thema's zijn of haar mening te geven. Vaak betreft het actuele onderwerpen, zoals privacy, veiligheid of wachtlijsten. De uitkomsten van de enquêtes vormen een belangrijke steun bij de belangenbehartiging en lobby naar overheden voor een betere ggz. De online campagne die 4 weken duurde heeft het aantal panelleden meer dan verdubbeld: van 950 naar 2250. Het streven is om eind 2017 3000 panelleden in het ggz-panel te hebben. Meer info over het panel

De eerste landelijke OpenUp-week vond begin mei 2017 plaats en is een initiatief van MIND en 3FM Tussenuur, het jongerenplatform van omroep Human voor NPO 3FM. 43% van de Nederlandse jongeren heeft wel eens psychische klachten (gehad), zo is gebleken uit onderzoek van MIND en NPO 3FM. 80% van deze jongeren heeft de klachten langer dan 2 maanden en een derde daarvan durft deze niet aan te kaarten bij familie, vrienden of andere mensen in hun omgeving. Ze zijn bang dat mensen denken dat ze zich aanstellen, of dat ze anders benaderd gaan worden. De OpenUp-week was een groot succes: de ervaringsverhalen stroomden binnen op www.MINDyoung.nl en vele media besteedden er aandacht aan. Meer informatie

Na de kick-off van het project Kiezen in de GGZ begin 2017 kwam er een intensief traject op gang van onderzoeken (samen met deskundigen en designers), overleggen, testen, evalueren, bijstellen en weer testen. In april was het eerste prototype van de te ontwikkelen keuzewebsite geboren.

Kiezen in de GGZ is een project van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid en wordt mogelijk gemaakt door Zorginstituut Nederland. Het project betreft de ontwikkeling van een keuzewebsite in de ggz, het is onderdeel van Jaar van de Transparantie 2016 en de agenda Gepast Gebruik en Transparantie. Doel van de nieuwe keuzewebsite/app is mensen te helpen met het vinden van informatie over hun aandoening, mogelijke behandelingen, behandellocaties, ervaringen met zorg, vergoedingen en wachttijden. Meer informatie

Iedere gemeente moet per 1 januari 2017 over een 'Doorzettingsmacht Jeugd' beschikken die kinderen of jongeren met complexe zorgvragen helpt om de zorg geregeld te krijgen. Zij lopen vaak vast met hun zorgvragen door lange wachtlijsten of een slechte doorverwijzing in het voortraject. Afgelopen jaar heeft MIND zich hard gemaakt voor het instellen van een functionaris met doorzettingsmacht die kinderen met een complexe hulpvraag en bij stagnerende hulpverlening moet helpen door direct de nodige zorg in te zetten. Veel gemeenten hebben dit helaas nog niet op orde. Op 11 april is de Agenda voor de Jeugd, opgesteld door het netwerk Jeugdpoort en onderschreven door MIND, overhandigd aan Kinderombudsvrouw Mariëtte Hamer en aan woordvoerders van de Tweede Kamer. MIND-directeur Marjan ter Avest, pleitte nogmaals voor een betere toeleiding naar de jeugd-ggz. In het programma Nieuwsuur sprak zij op 25 april over de urgentie van passende zorg aan kwetsbare kinderen en jongeren. Meer informatie

Het Nationale Zorgnummer (0900 - 23 56 780) is een landelijk aanspreekpunt voor advies, informatie en doorverwijzing.

In maart startten de samenwerkende partijen (MIND, Ieder(in) en Patiëntenfederatie Nederland) een landelijke campagne om meer bekendheid te geven aan het Nationale Zorgnummer. De campagne begon met de actie 'Met wie heeft u een appeltje te schillen?' Via social media en advertenties in landelijke en regionale dagbladen werden mensen opgeroepen hun ervaringen ten aanzien van de zorg te delen. Dit leidde tot een aanzienlijke toename van het aantal telefoontjes en een beter inzicht in de knelpunten die patiënten ervaren, ook in de psychische gezondheidszorg. Meer informatie over het Nationale Zorgnummer

MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid maakt zich er via het eigen programma 'Regie in de Regio' al enkele jaren sterk voor dat de stem van mensen met een psychische kwetsbaarheid ook op lokaal en regionaal niveau stevig verankerd is. Er moet voldoende ruimte zijn voor zelfhulp, persoonlijke groei en herstel. Hiertoe zijn inmiddels al diverse succesvolle initiatieven opgezet en ondersteund, zoals zelfregienetwerken, zelfregie-organisaties en herstelacademies. Een mooi voorbeeld is de stichting HerstelTalent, die mede dankzij MIND Regie in de Regio een aantal zelfregiecentra heeft kunnen realiseren in Zeeland. Om deze initiatieven ook met kennis te ondersteunen, organiseren we regelmatig bijeenkomsten waar we verschillende partijen aan elkaar voorstellen en waar ze met elkaar kennis en ervaringen kunnen uitwisselen. Daarnaast hebben we diverse informatieve brochures gemaakt, die vanaf maart 2017 online staan:

• Brochure Bouwstenen voor participatie en herstel
• Factsheet Gemeenten en mensen met een psychische kwetsbaarheid
• Factsheet Werken aan structurele financiering
• Factsheet Opbrengsten in kaart
• Factsheet Beschermd wonen met een pgb

Jongeren en ouders hebben volgens de wet recht op onafhankelijke cliëntondersteuning. Een cliëntondersteuner is iemand die hen kosteloos helpt bij het regelen van zorg. MIND heeft hier in februari 2017 weer extra aandacht voor gevraagd in de Tweede Kamercommissie, omdat dit nog niet in elke gemeente goed geregeld is. Er moet minder worden gepraat en meer worden gedaan om de knelpunten in de continuïteit van de jeugdzorg op te lossen. Als jongeren met psychische problemen 18 jaar worden, dreigen ze qua zorg tussen de wal en het schip te vallen. MIND heeft dan ook de brandbrief hierover aan de Kamerleden van het Ministerie van VWS mede ondertekend. Meer informatie

Op donderdag 2 februari behandelde de Tweede Kamer de Wet Verplichte GGZ. Hierin kwam ook de 'observatiemaatregel' aan de orde. Met deze maatregel konden mensen die verward overkomen drie dagen verplicht ter observatie in een ggz-instelling worden opgenomen. MIND voerde al lange tijd strijd tegen deze cliëntonvriendelijke maatregel. Want als mensen worden vastgezet, krijgen ze niet de zorg die ze nu juist zo hard nodig hebben. Een voorstel tot wetswijziging werd gelukkig door een meerderheid in de Tweede Kamer ondersteund en zo is deze maatregel met ingang van 14 februari geheel van tafel gegaan. Meer informatie

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017 zette MIND Landelijk Platform samen met de patiëntenkoepels Ieder(in) en Patiëntenfederatie Nederland een enquête uit met de vraag hoe mensen de zorg en ondersteuning in de afgelopen regeringsperiode hebben ervaren en wat zij van de nieuwe regering zouden wensen. Ruim 10.000 mensen vulden de vragenlijst in. De resultaten werden gepresenteerd tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de samenwerkende patiëntenkoepels op 16 januari in Utrecht. Belangrijkste conclusies: passende zorg en medicatie zijn voor veel mensen te duur geworden, de wachtlijsten zijn te lang, zorgverzekeraars hebben teveel invloed en het ontbreekt aan tijd, aandacht en keuzevrijheid voor de patiënt. Download hier het hele rapport

Eind december nodigden wij regionale cliënten- en familieorganisaties uit om initiatieven in te dienen ter versterking van hun stem in de regio. Hierop zijn 31 aanvragen ingediend. In alle aanvragen zagen wij veel passie voor het werk van cliënten- en familie organisaties in de regio. Het geeft een rijk beeld van wat er zoal gebeurt in het land. Een onafhankelijke beoordelingscommissie beoordeelde alle aanvragen. In totaal hebben 6 lidorganisaties van MIND Landelijk Platform en 11 cliënten- en familieorganisaties geld ontvangen om hun ambitieuze plannen waar te maken. Bekijk welke initiatieven gehonoreerd zijn

In 2016 is Fonds Psychische gezondheid een crowdfundingsactie gestart ten behoeve van een scholenproject voor scholieren VMBO/MBO. In dit project worden jonge rolmodellen, de zogenaamde 'peer educators', ingezet die zelf of in hun omgeving te maken hebben gehad met psychische problemen. Ze delen hun eigen verhaal, wat veel herkenning en begrip oplevert. Hierdoor durven ook andere jongeren hun verhaal te vertellen en deze openheid draagt bij aan het voorkomen van vroegtijdige uitval op school of verergering van de klachten. Na de succesvolle afsluiting van de crowdfunding kon begin 2017 het scholenproject worden (door)gestart. Een mini-documentaire maakt onderdeel van het lespakket. Meer informatie

Eind 2016 is Korrelatie gestart met hulpverlening via het populaire communicatiemedium WhatsApp. Wie met Korrelatie wil appen, kan het nummer (06) 13863803 toevoegen aan zijn of haar contactenlijst en een gesprek starten. Social media worden steeds vaker gebruikt, vooral door jongeren, om snel een oplossing te vinden voor een vraag of probleem. De meeste hulpvragers zijn tussen de 15 en 30 jaar oud. De hulpvragen die Korrelatie behandelt, weerspiegelen de thema's die in de samenleving veel stof doen opwaaien, maar ook de levensfase waarin de hulpvragers zich bevinden.

• 10% van de hulpvragen komt per mail, 45% via telefoon en 45% via chat
• aantal hulpvragers in 2016: 18.000
• van de 18.000 was 68% vrouw en 32% man

Website: www.korrelatie.nl

MIND is op diverse manieren betrokken bij het onderwerp 'verward gedrag'. Zo is er periodiek overleg met het Schakelteam Personen met Verward Gedrag en stimuleert MIND dat mensen met ervaring als cliënt of naaste op landelijk en regionaal niveau kunnen meedenken en inbreng hebben op de aanpak. Er is intensief contact tussen MIND en het Schakelteam over de thema's crisiskaart, het meldpunt 'niet-acuut', preventie en levensbrede ondersteuning.

In december vond er een uitwisseling van ervaringen plaats in Eindhoven en Weert. Te gast was Joke van der Meulen, die binnen het Schakelteam het familieperspectief vertegenwoordigd. Zij lichtte toe waar het Schakelteam mee bezig is en liet zich door de aanwezigen informeren over wat er speelt in de diverse regio's.

De presentatie van de generieke module 'Samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problemen' is een belangrijke stap naar erkenning van de rol die naasten hebben in het herstelproces van mensen met een psychische aandoening. Deze generieke module is een van de vele kwaliteitsstandaarden (27 generieke modules, 16 zorgstandaarden en 1 multidisciplinaire richtlijn), die het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz eind 2017 gaat opleveren. Het netwerk is eind 2013 opgericht door MIND Landelijk Platform, de beroepsverenigingen van psychiaters (NVvP) en psychologen (NIP). Patiënten en naasten, zorgprofessionals, zorgaanbieders en zorgverzekeraars werken in het netwerk samen aan een goede, toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg. Dit gebeurt primair door het ontwikkelen, financieren en begeleiden van kwaliteitsstandaarden. Lidorganisaties van MIND Landelijk Platform hebben hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. Zo is onder meer Het Zwarte Gat betrokken geweest bij de zorgstandaarden Opiaatverslaving en Problematisch alcoholgebruik en alcoholverslaving, is de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging betrokken geweest bij generieke module Diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag en zijn Ypsilon en de Stichting Borderline betrokken geweest bij de generieke module Acute ggz

Depressie is al jaren een van de meest voorkomende psychische aandoeningen in Nederland. Om die reden is de overheid in 2016 gestart met een landelijke 'depressiecampagne', waarin het omgaan met en bespreekbaar maken van depressie centraal stond. Tijdens deze campagne werd de website www.MINDblue.nl gelanceerd, in samenwerking met de Depressievereniging en bedoeld voor mensen die informatie zoeken of ervaringen willen uitwisselen op het gebied van depressie. MIND leverde een belangrijke bijdrage aan de campagne, de politieke discussie naar aanleiding hiervan en de uitwerking van depressiepreventie in de praktijk. In de dramaserie CMC werd nadrukkelijk aandacht besteed aan jongeren met depressie en in de reclameblokken werd gewezen op de depressietest van MINDblue, die door vele duizenden mensen is ingevuld.

MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid is dé koepel van, voor en door cliënten- en familieorganisaties in de ggz. Gezamenlijk vertegenwoordigen we meer dan een miljoen Nederlanders die jaarlijks een beroep doen op de ggz. MIND Landelijk Platform werkt samen met 16 landelijke ggz-patiëntenverenigingen, 35 regionale organisaties, 25 familieraden en 25 cliëntenraden. Jaarverslag 2016 MIND Landelijk Platform

Fonds Psychische Gezondheid houdt zich bezig met publieksvoorlichting over psychische gezondheid, vooral via online media, campagnes en evenementen. In 2016 werd de website van het Fonds maar liefst 1,6 miljoen keer bezocht en ontvingen 230.000 relaties de maandelijkse e-nieuwsbrief. Het Fonds heeft 15.130 actieve donateurs en honoreerde in 2016 16 aanvragen voor subsidie voor een totaalbedrag van € 502.504,--. Jaarverslag 2016 Fonds Psychische Gezondheid

Korrelatie is in 1964 ontstaan, toen AVRO-radio besloot op Kerstavond eenzame mensen telefonisch te woord te staan. De drie telefoonlijnen waren de hele avond bezet. Vanaf 1974 werkte Korrelatie ook voor andere omroepen en inmiddels worden er jaarlijks meer dan 100 telefonische 'opvangsessies' gehouden na heftige TV-programma's. Jaarverslag 2016 Korrelatie